Judaica

Księga Jony z tradycyjnymi żydowskimi komentarzami

Księga Jony. Tłumaczenie: rabin Sacha Pecaric. Przekład księgi proroka Jonasza uwzględniający tradycje żydowską. Jak zawsze w przypadku publikacji Pardes Lauder zaopatrzony w rabiniczne komentarze (Raszi, Pirke derabi Eliezer, Radak, Ibn Ezra, Gaon z Wilna i inni). Księga ta jest odczytywana we wszystkich synagogach w dzień Jom Kipur (Dzień Przebłagania). Z tego powodu redaktorzy wydania dołączyli do niej fragment Miszle Tora, które jest dziełem Rambama. Fragment ten nosi tytuł Helichot teszuwa i mówi o prawach dotyczących pokuty.


Jest to pierwszy przekład księgi prorockiej wydany przez Pardes Lauder.

Wydawnictwo: Pardes Lauder.

Jona należy do tzw. dwunastu proroków późniejszych. Księga nosząca jego imię jest bardzo krótka, ma ledwie cztery rozdziały, a historia w niej opisana nie należy do skomplikowanych. Może właśnie dlatego jej wyraziste obrazowanie odcisnęło się w świadomości pokoleń, a także w ikonografii, zaś Jonasz stał się jedną z najbardziej rozpoznawalnych postaci biblijnych.  W opowiesci o upartym proroku, który uciekal przed Bozym rozkazem, a potem zzymal sie na Boga z powodu uschniecia marnej rosliny, panuje równowaga srodków i mysli. Jej wymowa jest w gruncie rzeczy pogodna, wszystko koczy sie happy endem - Niniwa zostala ocalona i Jona uratowany z wielkiego niebezpieczenstwa. Opowiesc ta musi miec jednak drugie dno, skoro odczytywana jest w synagogach w Jom Kipur, bedacy, w sensie metafizycznym, najbardziej dramatycznym dniem roku, gdy, wedlug tradycji, waza sie losy czlowieka. Jest to dzien postu, pokuty i glebokiej autorefleksji. Wlasnie z tego powodu do tomu wydanego przez Pardes dolaczylismy fragment Miszne Tora Rambama (Majmonidesa), najwybitniejszego zydowskiego filozofa sredniowiecza i kodyfikatora prawa, zatytulowany Hilchot teszuwa (Prawa dotyczace pokuty). Przekladowi towarzysza takze obszerne komentarze, przygotowane w duchu Tory Pardes Lauder, a zaczerpniete z Rasziego, Pirke derabi Eliezer, Ibn Ezry, Radaka, gaona z Wilna i wielu innych klasycznych dziel judaizmu. W ich perspektywie Ksiega Jony odslania swe alegoryczne a nawet mistyczne sensy. Postac Jony jest wedle zydowskiej tradycji alegoria ludzkiej duszy, zjawiajacej sie w swiecie dla wypelnienia wlasnej, szczególnej misji. Ryba, zamieszkujaca obcy czlowiekowi zywiol, sama bedaca alegoria otchlani i smierci - polyka w tej opowiesci ptaka, którego zywiolem jest powietrze (imie Jona oznacza "golebia"), równiez niedostepne dla ludzi w ich zwyklym, ziemskim bytowaniu. Ksiega Jony dotyka, rzec by mozna, doswiadczen granicznych, penetruje sfere smierci - czyni to jednak w jezyku niebezposrednim, w porzadku metafory, bowiem judaizm jest niezwykle ostrozny w wypowiadaniu sie na podobne tematy. Dla odczytania tej ksiegi, losów duszy, bardziej niz ontologiczna czy metafizyczna, wlasciwa jest perspektywa etyczna. Ksiega Jony jest w zasadzie rodzajem rozbudowanej przypowiesci. Mozna by ja równiez nazwac moralitetem, który z natury rzeczy stawia proste i stale aktualne pytania. I gdyby nawet porzucic perspektywe metafizyczna, ksiega ta wciaz bedzie intrygujacym portretem ludzkich dazen, wahan, niepokojów, przywar i ulomnosci. W obu porzadkach lektury - religijnym i swieckim - kluczowe i najbardziej aktualne pozostaje pytanie o to, jak odpowiadamy na wezwanie - naszego talentu, naszych obowiazków, naszych bliskich, naszej duszy. Ksiega Jony moze nas wiele nauczyc. Zas komentarze do niej sa, przy okazji, nieoceniona lekcja egzegezy tekstu, analizy, która jest wnikliwa i scisla, a jednoczesnie smiala, miejscami wrecz brawurowa.